Posts

Tatlong tula para kay Chad Booc

/in /by

1. Si Chad at mga Bakwit

Ni Ibarra Banaag

Hininga ang naghihiwalay sa katawang lupa.

Kaluluwa ang nag-uugnay sa diwa at kataga.

Gunita sa himaymay na siyang bulong sa panata.

Tuwing may dugo at luha na dadampi sa madla.

Matamang nangungusap ito sa kamalayan.

Nagsasabing ang buhay ay daluyan lamang.

Kasangkapan ng karunungan at pagmamahal.

Sukdang pumikit ang mata at ito’y mabuwal.

Sino bang tunay na magbibigay ng paghanga.

Di ba’t yaong mga Lumad na pinaglingkuran nila.

Patotoong mababakas sa hinagpis at palahaw,

Kundi pisnging binasa ng dusa at pusong naulila.

Tulad nila ay kislap ng batis sa silong ng buwan.

Bulalakaw sa hinaing at pangarap ng nanibugho.

Ilog na tumatalunton sa malawak na karagatan.

Puno na nagbibigay ng pananalig at kanlungan.

Balabal-ritwal at kasuutan ng mga katutubo.

Awit, sayaw, huni at galaw ng mga ninuno,

Dayuhang narahuyo sa diwatang sinusuyo.

Tadhanang naghatid ng pag-ibig at pagsuyo.

Hindi ka namin ililibing kagaya ng ‘yong hiling,

Kasama ng apat pa, binhi kang sa lupa ikakalat.

Sa lupang pangako kawangis mo’y didiligin

Ng sumibol at yumabong adhikain na hangad.

— Pebrero 26, 2022

2. Hindi lumuluha ang demonyo

(Hinggil sa ‘No tears for terrorists’ ni Dr. Lorraine T. Badoy)

Ni Marlou Abaja

Walang balon ng awa

Walang batis ng malasakit at hinagpis

Walang bukal ng buhay ang katawan

Ng demonyong nagbabalatkayong tao

Walang aagos na luha ng dalamhati

Walang luha ang demonyo

Tinuyo ng apoy ang bawat patak

Bagkus ay pagdiwang sa itim niyang budhi ang nangingibabaw

Sa pagpanaw ng pinaslang na bayani

Walang luha ang demonyo

Kundi galak na hindi makatao.

3. Titser Chad

Ni Raymund B. Villanueva

Pauwi pa lamang mula sa rali–

nag-kober at sumali–

nang malaman ang masamang balita

mula sa lalawigan ng ginto’t dugo

Ayaw munang maniwala

Bakit ba? Napakasama

nakakapanghina

Ngunit possible, bakit hindi?

Madalas talagang maging martir

ang mga dati nang bayani

Adya yata, sa UP ako dumaan pag-uwi

(Bilin ng asawa’y bumili ng lupa sa maghahalaman

sa C5.) Pagliko kanina sa University Avenue

lumingon sa kanan at tinanaw hanggang dulo

ang istatwang dipa’t tingala.

Sa ngayong naluluhang mata

dahil sa iyo, Titser Chad,

si Oble’y tumangkad pa yata.

–3:01 n.h.

25 Pebrero 2022

Lungsod Quezon

Sa Lungsod ng Tao: Elehiyang Isinulat sa Dalampasigan

/in /by

Ni Richard Gappi

Durugin ang bundok

sa kabilang isla.

Ang mga tipak,

ibiyahe sa barko

pa-Luneta.

Ibudbod sa kilikili

ng Lungsod ng Tao

na nangitim

dahil sa libag ng siyudad.

Takpan, para pumuti.

Tawagin ang media,

bibisita at panauhin.

Magpalakpakan.

Magsiksikan.

Magkodakan.

Magselpi.

Tapikin ang inyong

sari-sarili sa balikat.

Mahal n’yo ang kalikasan.

Pinaganda at iningatan.

Habang ligaw na hangin

ang peste-de-gulpi

na umaali-aligid.

At bundat ang inyong

mga bulsa at bankakawnt.

Takam na takam;

Nagseselebreyt sa dakila

n’yong ambag sa kalikasan. #

–4:42PM, Martes, Oct. 26, 2021

Angono, Rizal

Angono 3/7 Poetry Society

GABI NG LAGIM

/in /by

Ni Pablo Tariman

Mahirap alisin

Ang tagaktak ng pawis

Sa maalinsangang hapit

Ng hangin

Sa biglaang buhos ng ulan.

Ubos na ang mga laway

Sa magdamag na pagmumura.

Nawala ka na naman sa iyong sarili

Bunga ng sigalot sa magdamag.

Hindi ko masyadong napansin

Ang pagsara ng Graphic magazine

At ABS CBN noon Setyembre 1972.

Tahimik kong tinanggap

Na wala na akong trabaho

Sa edad 23.

Upong diyes pa noon

Sa mga jeepney.

P35 isang buwan ang bed space.

Proofreader ako P240 isang buwan.

Ngunit napagkakasya

At may natitira pang

Naipapadala sa probinsiya.

Kung iisipin

Isa lang namang network ang nasarhan

Sa kakaibang ‘martial law’ ng 2020.

Pero bakit kumukulo

Ang iyong mga dugo

Tuwing nakikita mo imahen

Ng berdugo sa telebisyon?

Kakaiba ang martial law ng 1972

May namamatay

Pero hindi nabibilang ng DOH.

Hindi puno ang mga ospital

Ng mga agaw buhay at

Mabilis na yayao.

Kakaiba ang ‘martial law’ ng 2020

Ang dami ng nagugutom

Marami ang nakatira sa mga jeepney

Dahil napalayas na

At hindi na makabayad ng upa.

Bakit?

Nasa gitna pa

Ng walang katapusang konsultasyon

Ang mga butihing mga tauhan

Ng DOTC na walang kibo’t bibig

Kundi kung ano-anong hierarchy

Ng mga priorities.

Maraming salita sa English

Na hindi halata

Ang harapang pandarambong.

Kakatayin ka na lang

Pero ipapakita ang mukha

Kuno ng compassion

At pikit matang binigay mga rota

Sa mga modern jeepneys.

Bakit masaklap ang ‘martial law’

Ng 2020?

Ang daming gutom.

Ang daming nawalan ng trabaho.

Ang daming naglalakad

Dahil walang masakyan.

Kalunos-lunos ang mga hiyaw

Ng mga OFW

Sa evening news ng TV

At humihingi ng tulong.

Ngunit inuna

Ang pagpapasa ng Anti Terror Law

Sa gitna ng paghihirap

Ng mga tao.

Ubos na ang mga laway

Sa magdamag na pagmumura.

Puyos ng galit

Ang lumalabas sa mga bibig mo.

Hindi na maiibsan

Ang paghihirap

Sa pagbigkas

Ng mga tula ni Maya Angelou

At mga pahimakas ni Walt Whitman.

Malinaw na ang daan

Na tinatahak

Ng diktador ng Mindanaw.

Nagkukumahog na dumalaw

Sa mga namatay na mga sundalo

Para sabihin lang

Walang ibang pangulo

Ang nagbigay ng maraming benepisyo

Sa kanila

Kundi siya.

Sa totoo lang

Takot siya na iwanan

Pag kumampi ang mga kawal

Sa galit na sambayanan.

Inabutan na ako

Ng dalawang kakaibang martial law.

Isa lang ang may pakana noong 1972.

Sa 2020, kakutsaba ang kongreso

At mga galamay na matsing

Na todo intense acting

Sa hearing.

Pero laging nabubuking

Ang mga

Totoong pakay.

Ako’y handa na

Sa susunod na gabi ng lagim.

Handa na ang mga kuwento

Ng mga halang na kaluluwa

Sa gitna ng pandemya.

* * *

BALAT SIBUYAS

/in /by

Ni Ben Domingo Jr.

Sobrang sensitibo.

Kaunting kanti, nagagalit.

Maliit na gasgas, nagpapalahaw.

Pero kung hindi naman pansinin,

nagtatampo kaagad.

Pikon.

Mahilig magbiro,

kahit wala sa lugar

at istilong-puson ang banat,

pero ayaw namang magantihan,

at kahit kaunting pasaring lamang,

manggagalaiti na nang sagad.

Duwag.

Ayaw maglakad nang mag-isa.

Gusto palaging kasama ang barkada.

Kuyog-kuyog kung ipagtanggol siya.

Pero sa totoo lang, nangangatog palagi

ang umuuga nang tuhod niya.

Hay naku,

balat-sibuyas,

bulok na sibuyas…

MonRam, 1944-2021

/in /by

March 29

Reply to a Comrade

By Engr. Ramon P. Ramirez (+)

Last night we had a talk
 in a bus filled with people
   on their way home.
I talked about the moon
   sailing silently on a cloudless sky.
And you talked about the trees
   on the plaza we passed by.

It is the same moon
 which shone upon Chingkangshan
   and the Red base at Yenan.
It is the same moon
 which brightened up the streets of Peking
   on the first day of October
     in nineteen-hundred and forty-nine.

Who knows that today
   the same moon showers its glow
     upon our comrades in the countryside
       lighting their way up dangerous mountain trails.

The trees we saw are much the same
   as those that shelter our comrades
     from the sun and rain and reconnaissance planes.

Moon and trees
   though thousands of miles apart
     become our allies in the people’s war —
Like Wu Kang, too, who will serve us
   his cassia-flower brew.

Many years from now
   we shall talk about the moon moving triumphantly
     across a red sky;
   we shall talk about the trees swaying
     amidst red banners on the plaza we shall pass by.

We shall talk of things
   that will stir our hearts
     and widen our visions;
       and of men becoming god.
Perhaps still in a bus full of people
   happily on their way home
     to the communes.

(Written by the poet in 1976.)

ENJAMBMENT FOR COMRADE MONRAM

By Raymund B. Villanueva

Unlike the moon you wrote about, I did

not know you were a secret poet

crafting paeans about the silent and glowing

orb across cloudless night skies

and shadow-throwing trees giving shelter

to comrades trekking dangerous mountain trails.

Didn’t you know we thought you were like

that moon, with your white hair radiant as your smile

there, gleaming at the corners of our viewfinders

and flitting across our fields of vision

among the pulsating throng.

We heard you talk of dreams and triumphs–

wistfully of the region of the oragon and magayon

whence you sprung, lovingly of the bloodline you belonged,

proudly of the brotherhood you loved, ever hopeful

of the revolution you embraced.

They, all, glowed fulsome in your heart.

We shared a ride when we saw each other last.

The road was twisty and the sky was dark.

But, like that one moonlit March night long ago,

you spoke of plazas with swaying red flags.

I now know, Comrade MonRam,

it was the moon I drove home that night

to his other great love, home to his bride.

–9:57 a.m.
4 August 2021
Quezon City

BINHI NG TULA

/in /by

(Alay kay Kerima Lorena Tariman)

Supling ng mga magulang na kapwa manunulat
Kanyang pangala’y mga tila pamagat
Kerimang mahusay at mapagbigay *
Lorenang kapita-pitaganang tagumpay **

Sa kamusmusa’y aklat ang kapiling
Bitamina niya’t ehersisyo’y panimdim
Pag-unawa, ‘di kasanayan, ang tamo
Hindi talinghaga ang birtud ng berso

Nagbagong-taong may layon ang wika
Punglong walang patid sa inangking digma
Iwinaksi ang aspalto’t sa lupa nag-yapak
Doon, doon kung saan may layong tiyak

Ang balita kahapo’y kagila-gilalas
‘Sang hiningang maluwalhating napigtas
Buhay na tapat sa hangaring lumaya
Kamataya’y makapangyarihang tula

Kamatayang nagsisilang ng marami pang tula.

-Raymund B Villanueva
   9:31 n.u.
22 Agosto 2021
   Lungsod Quezon
*, **:Mga na-google na kahulugan ng pangalang Kerima at Lorena

Poet Kerima Tariman dies in Negros fire fight

/in /by

Poet Kerima Lorena Tariman was killed in a clash between the Roselyn Jean Pelle Command of the New People’s Army (NPA) and the Philippine Army in Silay City, Negros Occidental, the Communist Party of the Philippines (CPP) website announced.

NPA Negros’ regional Apolinario Gatmaitan Command said Tariman was killed along with a Comrade Pabling in a fire fight with the 79th Infantry Battalion of the Philippine Army at Hacienda Raymunda, Barangay Kapitan Ramon on Friday, August 20, at around six o’clock in the morning.

Cover of Kerima Lorena Tariman’s second book of poems published by High Chair in May 2017.

The group said Tariman was a leading cadre of her NPA unit at the time of her death.“She gave up her life to serve the people and the revolution,” the NPA said.

Tariman hailed from Legazpi City, Albay province and was once managing editor of the University of the Philippines’ The Philippine Collegian.

A highly-regarded poet and artist, Tariman’s second book of poems was published by High Chair in 2017.

A brief Pinoy Weekly review of Tariman’s book “Pag-aaral sa Oras: Mga Lumang Tula Tungkol sa Bago” said her poems are powerful by themselves but were made more powerful as a collection.

Her first book titled “Biyahe” was published in 1996 while she was a graduating Philippine High School for the Arts student.

“She was a renowned poet, writer and revolutionary artist who chose to share the life-and-death struggle of the masses of Negros Island. She gave up her life to serve the people and the revolution,” the NPA said.

“The masses of Negros have Ka Ella and Ka Pabling deep in their hearts. They mourn the death of revolutionary martyrs who fought for their liberation from decades-long feudal exploitation,” the group added. # (Raymund B. Villanueva/Photos from Pinoy Weekly)

LAHAT NG INA’Y AKTIBISTA

/in /by

(Para kay Nanay Mameng)

Ni Katrina Yamzon

ang lahat ng ina’y aktibista.

walang papantay sa tapang niyang angkin.

nang siyam na buwan ika’y kanyang dalhin.

wala nang hihigit sa hapding kanyang tiniis,

marinig lamang una mong munting pagtangis.

inihele ka ng palabang himig

ng kanyang mga oyayi at kundiman,

habang ika’y nahihimbing

sa pag-ugoy niya ng iyong duyan.

gumabay siya sa bawat mong paghakbang,

lumalaban sa balakid sa iyong daraanan,

tumutuligsa sa iyong bawat mga kahinaan,

umuunawa sa bawat mong pakikipaglaban.

kakayanin niya ang lahat.

gagawin niya ang lahat.

kahit pa ang

pumatag ng bundok,

tumangan ng armas,

bumago ng sistema,

magpalaya ng lipunan

para sa anak na pinag-aalayan

ng buhay nito’t kamatayan.

ang lahat ng ina’y aktibista,

na umiibig

kaya’t nakikibaka.

Mga tula para kina Nonoy at Neil

/in /by

ANG IKALIMANG BULKAN NG NEGROS

Ni Raymund B. Villanueva

Ang Negros ay may limang bulkan:

Kanlaon, Talinis, Silay at Mandalagan

Habang ang iba’y himbing, madalas magbuga ang una

Pinaka-masipag ang panlima, ngala’y Nonoy Espina.

Totoong ang Kanlaon ang pinakamatayog

Ngunit si Nonoy ang siyang bantayog

Siyang walang tabing na ulap at sinag sa tuktok

Ulo’y yukod sa lupa, korona’y puting buhok.

At kung si Nonoy ang nag-iingay

Hindi lamang ungol, hindi lamang dighay

Sabog kung sabog, walang awatan

Tulad ng apat, tunay ring bulkan.

Ngunit ang apoy niya’y biyaya

Liwanag sa karimlan, sa dibdib ay pag-asa

Pampatining ng bakal, pampatibay ng tuhod

Sa mga nanghihina’y pantuwid ng gulugod.

Bawat pagsabog niya’y pagpapala

Alay pagdaka ay matabang lupa

Tayong mortal ay hinikayat magtanim

Sa bukang-liwayway ay may aanihin.

Ating bulkan man ngayo’y himlay

Hindi niya nais ang protracted na lumbay

Bakas niya’y habang buhay na gabay:

“Taena, bok, gapiin ang kaaway!”

–1:20 n.h.

  16 Hulyo 2021

  Lungsod Quezon

= = = = = = = =

PANÁTA NI DOLÓ

(Pagkaraán ng “Alípin ng Gútom”, Linocut, 18”x18”, 2015)

Ni Rene Boy Abiva

(i)

Pinupúnit nitong tínta, pinsél, at kámbas ang bagsík

Ng balutìng púro dugô. Di yatà’t pawang taláhib

Na mabilís makasúgat sa mga paá’t balíkat

Papakín mo man ng halík ay tiyák na magnanaknák.

(ii)

Kung gayon, ang báwat hágod ng patúlis at manipís

Na brótsa ay pawang tukâ ng tandáng na bumabásag

Sa báwat madalîng-áraw. “Doló! May imórtalidád?”

“Walâ! Pantásya lang ito ng pala-túlog na burgís!”

(iii)

Halá! Bángo’t magsigísing kayóng mga maka-síning,

At h’wág sanang ikatwírang ngayón lang kayó nagisíng!

Matutúhan niyo sana na kung kayó’y isáng bagtíng

At sa digmàan gamítin, alípin ay magpipigíng!

(iv)

Ah! Mukhâng tamà nga yatà ang sabi ng matatandâ

Doón sa libís ng Tayug, lupàng mahál ni Calosa,

“Íngatan mo’t parámihin itong mga sambásambá,

Pagkát mínsa’y itinumbá nilá ang gintông kalésa.”

(v)

Ganyán, ganyán ang kamandág! Nakakanginíg ng pálad!

Yaóng para kang bumúhat ng tubó túngong kamálig,

O nagkamáda ng batóng umugáog sa daigdíg;

Ganitó nga kung wásakin ng ’saáng pintór ang ligálig.

= = = = = = = = =

(Ang mga tulang ito ay handog kina Jose Jaime “Nonoy” L. Espina ng National Union of Journalists of the Philippines (NUJP) at Leonilo “Neil” O. Doloricon ng Concerned Artists of the Philippines (CAP). Si Nonoy ay pumanaw noong Hulyo 7 samantalang si Neil ay namaalam noong Hulyo 16, kapwa sa sakit.

Kapwa silang kasaping tagapagtatag ng kani-kanilang organisasyon at mga kagyat na dating tagapangulo ng mga ito sa panahon ng kanilang kamatayan. Si Nonoy ay tagapangulo ng NUJP mula 2018 hanggang Marso 2021 at si Neil nama’y tagapangulo ng CAP mula 2019 hanggang Mayo ngayong taon.

Mga nangugunang tagapag-tanggol ng kalayaan sa pamamahayag at ekspresyon, huling nagkasama sina Neil at Nonoy sa pinakalamalaking pagkilos para sa karapatang ito ng bansa noong 2020 sa harap ng ABS-CBN sa Lungsod Quezon.)

Aswang. Lianga

/in /by

By Tyrone Velez

I. 2015

The forest emerald faded

and red the valley turned

as embers devoured the commune

The dawn cracked with bullets

on the heads of two datus

and a blade slashed Emok’s neck

Wails echoed across Andap

walls shake

this village school

Forest leaves snapped off

and embrace the blood-soaked soil

Blood red the sun

the busaw* howls

the tribe departs

a season of blood

II. 2021

A year of pandemia

but other things can kill

the Manobo girl dreams

of dances and harvests in their fields

but as abaca leaves were gathered

she and her family were collected

by bullets laced

with words of the busaw

smash their inner bodies

rape their lands for the coffers

the nightmare sets in again

as their blood cries for Magbabaya**

*in Lumad folklore is a being that eats or attacks people

**deity