Posts

Kung Bakit ko Naaalala si Ka Joma Habang Nanonood ng K-Drama*

Ni Joi Barrios

Tulad ng marami, ako’y nahumaling na rin

sa panonood ng K-drama.

Sunod-sunod bawat episode,

hanggang sa magwakas, ang seryeng palabas.

Ngunit ewan ko ba, kung bakit minsan,

kapag may linyang binibigkas ang tauhan,

ang naaalala, ay dili’t iba

kundi siya, ang dakilang si Ka Joma.

Tulad sa Crash Landing on You, halimbawa

kung saan, hindi halimaw

ang mga nasa sosyalistang bansa,

kundi tao din lamang.

At sa Dong Yi (pronounced Dong Ya)

nang sinabi ng bida, na ang mga alipin ay itinulak

sa hangganan, kung kaya’t nag-aklas.

O sa When Our Love Blooms:

dumaan man ang mga dekada,

ay hindi bumitiw ang aktibistang piyanista

sa ipinaglalaban ng mga manggagawa.

Katatapos ko lang ng Bridal Mask,

at habang tino-torture ang minor character,

malapit mang matigok ay sukat pang nangahas magsalita

na ang tunay na terorista,

ay ang mga nagnanakaw sa bayan. 

At dito, sa Capital Scandal na ngayo’y sinusundan,

ganito ang usapan:

Tanong: Bakit ka pa nagbabasa ng tungkol sa sosyalismo at kasarinlan?

Ako, ang gusto ko lang ay ipagtanggol ang aking mga minamahal.

Sagot: Iyan mismo. Ganyan ang sosyalismo.

Ganyan ang pakikipaglaban para sa kasarinlan.

Natutunan namin sa iyo

ang maghangad na maging tulad ni Atorni Woo:

ano man ang kapansanan at pagkukulang,

ay nagsisikap pa ring mag-ambag

tungo sa pagkamit ng katarungan.

Maaalala ka, lagi’t lagi,

lalo namin na iyong mga tagahanga, at tagahanga ng K-drama.

Sa K-drama, naaalala ang batang ako (back to me ba?), na nagbabasa, 

pinag-aaralan ang mga akda ni Ka Joma,

na noo’y ipinagbabawal,  

kung kaya’t hindi nailalabas sa aklatan.

Yumao ka man, Tito Joe, aming Ka Joma,

ay hindi lilisan ang iyong pamana.

Maaalala ka sa bawat martsa, sa bawat labanan,

sa bawat sandali ng patuloy na paglilingkod sa masa.

Mananatili kang tanglaw ng aming pakikibaka.

*Nasulat para sa interpretasyon ni Bibeth Orteza sa tulong ng mga kasama ng kani-kanilang paboritong K-drama.

REPORTS: Acosta and Jimenez stabbed, hacked

Churches, groups demand impartial investigation on the death of celebrated poet and peasant organizer

The National Democratic Front in Negros (NDF-Negros) said peace talks consultant and celebrated poet Ericson Acosta and peasant organizer Joseph Jimenez have been stabbed and hacked, further belying military claims the two were casualties in a running gun battle in Kabankalan City last November 30.

NDF-Negros spokesperson Bayani Obrero said soldiers of the 94th and 47th infantry battalions of the Philippine Army first strafed the house were Acosta and Jimenez have taken shelter to rest before dawn yesterday.

They were then “taken forcefully and then ‘salvaged’ (summarily killed),” Obrero added.

READ: NDF-Negros: Military murdered peace consultant-poet Ericson Acosta

Quoting the Jimenez family, Obrero said Acosta and Jimenez “have indications that they were stabbed and hacked.”

In a separate statement, human rights group Karapatan said initial reports by its local chapter in Negros indicate that Acosta and Jimenez were captured alive as of 2 a.m. of November 30, 2022 in Sitio Makilo, Barangay Camansi but were tagged hours later by the Armed Forces of the Philippines as casualties in a “fake encounter.”

“Residents also said that the bodies of the two bore stab wounds. Acosta was also said to be recuperating from illness in the said community,” Karapatan secretary general Cristina Palabay said.

NDF-Negros said the deaths of Acosta and Jimenez “raised the number of fake encounters in Negros under the [Ferdinand] Marcos Jr regime to 14.”

The group added that Jimenez was the 7th farmer killed in the island by state forces since July 2022.

“All peasant killings were notably declared by state forces as ‘encounters’,” Obrero said.

The house where the two victims were taken belongs to a Ronald Francisco, who was also taken by the soldiers to the 47th IB headquarters, along with his wife and three children, NDF-Negros said.

Francisco’s family could not contact them while the local police station dismissed their requests for a blotter report, it added.

In its announcement last Wednesday, the 94th IB claimed Acosta and Jimenez were part of a 10-man New People’s Army (NPA) team that engaged government soldiers in two separate fire fights in two sites that are 100 meters apart.

The military added that the “encounters” happened within 15 minutes of each other.

‘Impartial investigation’

Church and civil society leaders however called for an impartial and independent investigation of the incident in light of reports that the victims were captured alive before declared dead by the military hours later.

“In light of this information, as well as the numerous cases in the past of such fabricated stories to cover up acts of summary execution, Pilgrims for Peace calls for the implementation of the Comprehensive Agreement on Respect for Human Rights and International Humanitarian Law (CARHRIHL) signed by both the GRP (Government of the Republic of the Philippines) and NDFP (National Democratic Front of the Philippines), so that an impartial investigation may be conducted,” they said.

“We also call on the Commission on Human Rights (CHR) to undertake the same. If found that the reports of the extrajudicial killing of Acosta and his companion by the military are true, the AFP must be taken to task for this abomination, which is part and parcel of a militaristic, ‘take-no-prisoners’ approach to the long running armed conflict with the CPP (Communist Party of the Philippines)-NPA,” the group added.

The group’s statement was signed by Iglesia Filipina Independiente Obispo Maximo Rhee Timbang, San Carlos Bishop Gerardo Alminaza and representatives of the United Church of Christ in the Philippines, the Episcopal Church of the Philippines, the Promotion of Church Peoples’ Response, Kapatirang Simbahan Para sa Bayan and the Student Christian Movement of the Philippines.

They were joined by the groups ACT for Peace, Bagong Alyansang Makabayan, Karapatan, Gabriela, and the National Union of Peoples’ Lawyers.

Farmers’ group Unyon ng Manggagawa sa Agrikultura (UMA) also condemned the deaths of Acosta and Jimenez as well as the abduction of the Francisco family, saying the military may have violated the International Humanitarian Law.

“Maituturing na krimeng pandigma o ‘war crime’ ang pananakit sa mga sibilyan at pagsalakay sa kanilang tahanan, at maski mga armadong rebelde ay maling maltratuhin bilang ‘prisoners of war’ sakaling madakip,” UMA said.

(Hurting civilians and attacking their home is considered a war crime, even maltreating armed rebels when they have already been captured.)

In its separate statement, Karapatan also called on the government to surface the Francisco family. # (Raymund B. Villanueva)

POEMS FOR THE MARTYRED POET

Like red ink spilling

For Ericson Acosta

By Rebecca K. Lawson

Like red ink spilling

from a leaking pen,

an indelible stain spreads

onto the war-torn tapestry

of this nation.

We brace ourselves

for the price of struggle

and the pain of loss.

The gentle

offer themselves

in hopes for better tomorrows

for those poor and oppressed.

Their feet pound mountain heights

even as their pens scribble

our collective dreams for social justice

and tangibles for meaningful reforms

that will benefit the toiling majority.

And when a nimble pen

and brilliant heart

is felled by a fascist evil,

the earth shakes.

We are awakened once more

that peacebuilding

is an urgent task, for tyranny, militarism,

and cold-blooded violations

of human rights

and international humanitarian law

must not be allowed

to have the last word.

We go on!

-30 November 2022


Narinig niyo na ba?

Ni Ibarra Banaag

Narinig niyo na ba,

Ang kanyang mga tula

at kanta?

Nahulaan niyo na ba,

Saan hinango ang linya

at himig nito?

Naramdaman niyo ba,

ang lalim at talas

ng pahimakas?

Nabasa niyo na ba,

mga akdang pawang

makamasa?

Nataros niyo na ba,

makauring himaymay

ng bawat tudla?

Namulat ka na ba,

sa taglay na linyang masa at paksa?

Kasama bang nasawi,

ang talastas niyang

walang kupas?

Ang kanyang mga likha,

ng kanyang pagsanib sa aba,

Mula sa landas,

na bibihira ang bumabagtas.

Makamit lamang, isang buhay na may dangal.

Ang pangalan niya,

ay Ericson Acosta,

Kadre,

makata,

mandirigma.

-30 November 2022


DEATH IN THE MORNING

By Pablo Tariman

One more time

You rewind another life

Gone at fifty

With just his poems

For his only son to peruse

As last mementoes.

No more time to grieve

The container of sadness is dry

From previous year’s constant grief

You have rehearsed this before

Going to a roomful of dead people

And identifying your loved one

And then you bring him

To nearest crematorium

To later settle in an urn

Of memories.

There is no time

For bitterness

Or rancor.

They have chosen

Another way to live

And reach their ideal

Fighting

For the hungry

And the oppressed

And constantly coping

With well-funded

Lackeys of war.

A day before his death

He was talking about

Seeing a doctor

For his recurring ailment.

Alas

He didn’t make it

To his doctor’s appointment.

From what I heard

He was arrested alive

And later riddled with bullets

Typical of dogs of war.

His son expected

To see his father

In detention

For a last hug and embrace.

But early morning

Of a fateful Thursday

He is gone.

Like the way he saw

His mother for the last time

Lifeless on a cold stretcher

In a morgue

In the shadow of Mt. Silay.

I can only rewind

Fifty years of his life

And forty two years

Of my daughter’s life.

Am figuring out his grave:

Should I bury him

Beside my daughter’s crypt

Or beside his father’s tomb

In another town?

I am airport-bound

Once more

For last appointment

With the departed.

I have come to terms

With this life

As I have lived it.

Happy my loved ones

Have come to terms

With dying

The brave way


Mula kay Ericson, Para kay Ericson

Ni Kislap Alitaptap

Ito ang pagsanib ng kaba

Sa lupang magaspang

At pagsiyasat sa kaluskusan ng mga dahon

Ito ang marahang tapik sa balikat

Ang tingin na may pagtitiyak

Ito ang buntong-hininga

Habang nasa likod ang araw ng umaga

Isang minutong katahimikan

Ngayon na ang katuparan

Ang bugso ng balaraw

Ang paglikha ng balang-araw.

-30 November 2022


Death of a poet

Ni Xian Patricio

tila tubig na dumadaloy

ang mga tulang ibinuhos

ng inyong pawis at luha.

Nag-iiwan ng bakas,

at umuukit sa lupa

upang hanapin ang kaniyang landas.

Mananatili sa isang panahon

para bumuo ng lawa,

hanggang humukay nang malalim

at magbuo ng mundong may búhay.

Ngunit minsang umapaw,

kasabay ng mga nauna pang pag-agos,

mahahagilap din niya ang sarili

sa mga patubig ng sakahan,

sa tubig inumin,

sa mga esterong nanlilimahid,

hanggang sa dumaop ang mga salita

sa karagatan, at yayakapin

ng libu-libong isdang nabubuhay,

at maipapasa ang mga tula

sa susunod pang laksa

habang mayroon pang umaagos

sa batis.

mamatay man ang bukal

ng tubig ng inyong mga salita,

nakapagpabuhay na ito,

at sila na ang bahalang magpadaloy.


Limasingko

Ni Khavn dela Cruz

limasingko limasingko limasingko limasingko limasingko

limasingko ang buhay sa bayan ko

dito magtungo para pasabugin ang bungo

para wasakin ang puso

limasin ang dugo

umaasa ang berdugo

na sa pagkalabit ng gatilyo

maglalaho ang mga kataga at konsepto

bawal magsalita

huwag magsabi ng totoo

tumahimik

manahimik

mag-ingay

huwag magpalamon sa bangungot na bumabalot

sa araw-araw na humihiyaw

tungkol sa katiwalian, karahasan, katangahan

ano nga ba ang napapala ng mamamatay-tao?

buhay na walang-hanggan?

trabaho lang?

bakit sila kailangang puksain

parang ipis at daga ang turing?

percy lapid

kerima tariman

eman lacaba

at marami pang iba

bakit napakarami nila sa munting bayan ko?

ngayong araw, pinanganak si bonifacio

ngayong araw, pinatay si ericson acosta

mabuhay ang pilipinas nating wazak!


Hindi magagapi

Ni Arnold Padilla

Kunin man nila ang ating mga ina at ama

di magiging ulila ang ating mga anak

sa tahanang ilaw ang pakikibaka

haliging matatag ang kilusan ng masa.

Kunin man nila ang ating mga makata

di pupurol ang talas ng ating dila

ang diwang hinasa ng kanilang taludtod

tabak na papatid sa kaisipang iginapos.

Kunin man nila ang ating mga mandirigma

di hihinahon ang apoy ng gera sa nayon

sa lupang kinamkam ng mga diyos-diyosan

titindig ang mga bagong kawal ng bayan.

-December 1, 2022


Hindi Ko Kilala

Ni Aida CF Santos

Hindi ko kilala si Ericson Acosta

o ang kanyang asawa na si Kerima

ilang dekada ang pagitan

ng aming henerasyon

ngunit hindi naiiba

ang mga layunin ng pag-aalsa

o pagsulat ng mga tula at awit

ng kuyom na mga kamao

mahigpit ang tangan sa paniniwalang may bukas

na maaliwalas ang pamana nila sa anak na si Emman at libong tulad niya

Binabasa ko ang kanilang maiikling talambuhay

ang mga tulang hindi na nila mabibigkas o maririnig nilang bibigkasin ng mga kaibigan

at kasama, ng masa

na humanga sa kanilang kabayanihan

iginupo ng mga bala at itak

ng mga traydor sa bayan

Kinilala ko sila

at ang pusod ng puso ng

pakikidigma

ang pulso na may tibok

ng paniniwala

taos ang panghihinayang

taos ang galit sa dibdib

taos ang tulo ng mga luha

taos ang pagsaludo

sa apoy na magdadala muli

sa mga abo na pinagmulan

ilang Ericson at Kerima pa

ilang henerasyon pa

– 6 Disyembre 2022


Moving On

By Pablo Tariman

We are done

With grieving

And wiping away

Persistent grief

Like my grandson

Who let it all fall

Where it should

On a street corner

Where his parents used to tread

Along the hollowed street of Mendiola

What were those tears for?

He expected to reunite

With dear father

In a detention cell

And perhaps strum

Their guitars together

For the last time

The next thing he knew

His father was arrested

In the hinterlands of Kabankalan

Then made to do a few turns

With his companion

Only to meet their imminent death

In a sudden rain of bullets

And bolos tearing away

At their skin

Months back

I always request

Massenet’s Meditation

To remember

My late daughter

Now it is time

For that soulful music

To remember his father

I always ask my grandson

To seat with me in rehearsals

While Massenet’s Meditation

Floats eerily

In the auditorium

Surely

Music has a way with grief

Perhaps it is a good way

To confront death

Perhaps the gentle way?

I don’t know

How my grandson feels

Letting the music

Come to his psyche

With yet another death

In the family

Now tell me

How should music metamorphose

Into balm

For our weary spirit?

Perhaps music

Can guide us

Into the periphery of acceptance

Even if the labyrinth

Is oozing

With excruciating pain

It is quiet and humid

In that angry street

With ominous graffiti

Shouting justice

For my grandson’s father

I did carry that urn

With his mother a year ago

Now I am torn with grief

Seeing him

Carrying his father’s ashes.

Is it

Time to move on

And fly on the wings

Of song

And remembrance?

7 December 2022

* * *


Negros Redux

By Pablo Tariman

It is suddenly quiet

And eerie in my garden

I figure out my potted trees

Tall and almost reaching out

To lampposts

On this deserted street

Where I live

I look for

My share of solace

In the garden

As grandson

Finally came home

After seven days

Of travelling

From Manila to Silay

And Bacolod

And on to a barrio

In Kabankalan

We have questions

In our mind:

Why did they embalm body

Without knowledge

Of family

And without death certificate?

We decided not to be too nosy

About legal procedures;

In this part of the country

It is dangerous

To ask too many questions

The funeral parlor

Is teeming with

Men in uniform

Moving about

And looking scary

While sniffing visitors

Like trained police dogs

The funeral parlor owner

Is a character straight

From Hitchcock horror films

He is Christian pastor

On special days

And traffic officer by day

At night he is funeral parlor owner

And taking notes

Of the dead coming in

For embalming

Some corpses

Are special

As they are

Heavily escorted by

Police and military

In the dead of night

We figure out:

Do military men

And funeral parlor owners

Run big business

Out of victims

Of vicious killings?

Meanwhile

My grandson’s father

Is reduced

To an airline cargo

After getting assorted permits

From barangay demigods

To city hall executives

And health officers

And final permit to transport body

From Bacolod to Manila

Back in the city

We cremate the body

And given proper

Religious ritual

For the dead

From the funeral parlor

After cremation

And on to this final wake

Grandson has to be present

To deliver his final tribute

To his late father

It has occurred to me:

Is this how poets die

In this country

Ravaged by storms

And earthquakes

And constantly

Reeling from scams

As police officers

And assorted public servants

Are caught with their dirty

Fingers in the proverbial

Cookie jar of corruption

They kill poets and cultural workers

And torture the families

With assorted permits

Before they could see

Bodies of their loved ones

Contrast this with thieves

And serial killers

Given heroes’ funeral

Negros

Is a lesson on living

And surviving

And coming to terms

With sad realities

In this benighted land

I open my grandson’s room

And see a tired and solitary figure

Finally deep in slumber

After another sad chapter

In his young life

-8 December 2022

Asukal

ni George Tumaob Calaor

hindi ka na lalanggamin

sa pait ng presyo, hindi na aamagin

tamis mo’y halagang hindi na kayang abutin

tamis ka ng buhay, na ikakait sa amin.

Gaya ng asin, dayo ka nang idadaung sa amin

habang tubuhan, ay magiging tambakan na lang

ng tabas at espading naming kakalawangin

at ang kampo mong pinagsibulan

ay maging lawak na mga baston

ng mga kalansay ng mithing saganang buhay

na dekada na naming ipinapanalangin!

May bagong lipunang antigong niluma

ng masaganang tamis ng panglilihis

kung ano ang ugat ng pagkadalita

magkaakbay ang dayo

at panginoong-may-lupa

kay pait ng hagod ng bawat saknong

sa talumpati ng mapagkanulong panauhin…

kakawala na ang pagtitimpi

sa dibdib ng mga sakada…

tapos na ang panalangin!

Pakitang tao, isang insulto

Ibarra Banaag

Hulyo 27, 2022

Magpalit man ng hunos ang ahas ay ahas pa rin,

Magbago man ng kulay ang hunyango sa sanga,

O lumipad ng matayog sa langit ang uwak,

Taglay na uri at ugali ang magtatakda ng lahat.

Manghiram ka man ng kasuotan ng minorya,

O humarap sa madla na animo prinsesa,

Kahit may putong na korona at palamuti,

Batid ng masa ang ‘di malinis na budhi.

Hindi kayang ikubli ng pagpapanggap,

Gawing panangga sa mata ang damit nila,

Panghahalibas na nagtataboy sa kanila,

Hindi nito matatakpan ng damit na kinopya.

Kung iba ang tinuturan sa ginagawa,

Walang saysay na ” magpabibo” sa katutubo,

Kung totoong ikaw ay isang “nagmamahal”,

Bakit pinapasara kanilang iskwelahan!

Magsuot man ng porselas o kwintas,

Isa lamang dinastiya ang namamalas,

Kung saan nagpapasasa ang mga kapatas,

Kaya’t ang gimik ay malinaw na palabas.

Marami ang nilalang na mapanlinlang,

Magpalit man ng kulay at ng kaliskis,

Na nang-aakit ng mga buhay na malilingkis,

Nagsusuot ng balabal ng lahing kinukutya.

Ang tunay na “respeto” sa Manobo at Lumad,

Ay paggalang sa kanilang tahanan at gubat,

Kung isa ka sa nagpapalayas sa tao at anito,

Paimbabaw ang ginagawa at isang insulto.

Kahit sa balangkas ng pabalat-bunga,

O sa pamantayan ng isang hubad na komedya,

Ang salat at walang laman na pagkukunwari,

Sa mata ng mga ninuno ay nakapangdidiri.

‘DI MO MAN AKO KINANDILI

Akin muling lilisanin ang itinakdang tipanan,

Sa kumukulong singaw ng aspalto na lansangan,

Kung saan sumibol at yumabong ang pag-ibig,

Sa diwa ay sumiklot at nanalaytay na dalahin.

Wari ko hindi ito ang unang ginawang pagtakyas,

Ng ako’y narahuyo sa kagandahan at pananaw,

Nakabukol sa dibdib sa balikat ay nakaatang,

Nakayukong bigo na gisingin silang karaniwan.

Nakaukit pa sa aking isip ang iyong mga pangaral,

Tanda ko pa ang mga balangkas ng pag-aaral,

Dalisdis na tinalunton sa lakad na umaambon,

Mga mukhang umasa na makakamit ang layon.

Na ang buhay ay mahalaga lamang kung malaya,

At hindi saklot ng dusa at iilan ang kumakawawa,

Na batid natin lahat sa bawat kuro-kuro na inusal,

Ay hindi sapantaha ng naghahangad pumiglas.

May nagngingitngit sa aking kaliwang dibdib,

Dahil hindi man lang nasambit laman ng isip.

Minamahal kong Maria, Juan, Pedro at Iska,

Paumanhin sa mga naudlot na pagpapakilala.

Bakit nga kaya inalayan ka ng labis na pagsinta,

Gayong nakatuon sa iba ang ‘yong mga paghanga,

Sa naunsyaming hibik ng bigong mangingibig,

Ipagpaumahin sinta nabigong panata ng pag-ibig.

Wag sanang ihambing ang tula sa isang retorika,

O laos na makatang nanghiram ng mga salita,

Sa tuwing inaasam na makadaupang palad,

Tila ba umiiwas at tinatangkang tumakas.

Marahil sa hinaharap muli kita’y magkikita,

At hangad na sulyapan ang namuong pagsinta

Ngunit ang duda na mauwi na lang sa wala,

Ang maraming kwentong naumid yaring dila.

Ako’y naninimdim at naninibugho sa iba,

Pagkat hanggang ngayon ay tangan ang sandata,

At sa mga martir na humimlay sa iyong kandungan,

Paghangang tataglayin sa huling hantungan.

Walang panunumbat ni walang paninimdim,

Kahit anong bigat ay handa na kikimkimin,

Sukdang katahimikan ay hindi na maangkin,

Ay hindi magsasawa bingi man ang langit.

Ibarra Banaag

Hulyo 2, 2022

UMAGA MATAPOS ANG HALALAN

Ni Raymund B. Villanueva

Umaga matapos ang halalan

Ay bumangon upang maghatid

Sa manggagawang may pasok.

Kape ang tuluyang gumising mula sa tila bangungot

Na balita sa resulta ng botohan.

Dumaan sa UP upang makapaglakad-lakad

Ang sintang asong naiwan noong kami ay bumoto.

Pag-uwi ay inaalo-alo ang kabiyak na umiiyak:

“Anim na taon na namang ganito.”

Sa radyo, kasunod ng pangalan ng mga nanalo

Ay anunsiyo ng pagtataas na naman ng presyo

Ng gasolina’t krudo, apat na piso kada litro

At bayad sa mga ekspreswey.

Sa daan ay nakita ang laksa-laksang tao

Nakapila ng pagkahaba-haba, buong tiyaga

Naghihintay ng masasakyan—walang ibang mapaghahambingan—

Patungo sa katayan.

“Ayoko na!” bulalas ng isang kabataan sa social media.

“Nais pa ng pamilyang magpatuloy ako ng pag-aaral.

Para saan pa, lahat naman sila

Sa magnanakaw ang balota?”

Sa anibersaryo ng pagpaslang kay Bonifacio

Ang reyalidad, parang sumikat na araw

Mainit, nakakapaso’t walang pakundangan

Umaga matapos ang halalan.

–11:30 ng umaga

10 Mayo 2022

Lungsod Quezon

“Huwag pigilan na lumuha”

Ni Arnold Padilla

Huwag pigilan na lumuha

Hindi lahat ng pagtangis

Ay hinagpis

Hindi ba’t mas dalisay

Ang maiyak sa galit

Nang dahil sa pag-ibig

Para sa bayang sawi?

Kaya huwag umiyak

Nang tahimik

Huwag ikubli ang hibik

Sa halip hayaang

Ligaligin ng taghoy

Ang himbing ng gabi.

Hanggang ang bawat

Patak ng luha

Ay maging unos

Hanggang bawat agos

Ay maging daluyong

Hanggang maging sigwa

Na tatapos

Sa muling pagtutuos.

Kaya umiyak ka

Pero huwag malulugmok

Sa lungkot

At sa halip ay

Masiglang bumangon

Sa bawat umaga

Ng tunggalian

At mga hamon –

Gaya noon.

May 10, 2022

Sa tuwing may pumapanaw na bayani

Bawat butil ng luha sa pisngi,

Ay patak ng damdaming,

Magkabilaan.

Dalisay at wagas.

Sa buhay na nagwawakas.

Tulad ng bulalakaw,

May hatid itong pag-asa,

May kakambal itong hangarin,

Umusbong sa isang adhikain,

Isang iglap ngunit hindi isang saglit,

Yumabong hatid ng

makauring pag-ibig.

Dahil sa tuwing titingin

Sa madilim na kalangitan,

Ningning ng ‘yong pakikibaka,

Ay inaabangan at pinapangarap,

Ng lahat ng tulad mong

tumindig.

Sa ngalan ng api.

At tuwing sasapit ang delubyo,

Sa tuwing lalambong ang dilim,

Sa tuwing babalutin,

Ng kaba at takot,

Sa tuwing sasaklutin,

Ng berdugo ang buhay,

Lilitaw muli ang bulalakaw,

Bago at malakas,

Sariwa at mapangahas,

Sumisilab sa ningas.

Para bumulong,

Sa puso at isip,

Sa hininga at diwa,

Sa ating kamalayan,

Ang naunang bulalakaw,

Na ang pangalan ay,

Marie Liliosa Hilao.

Ibarra Banaag

Abril 25, 2022


Every time a hero leaves us

Every tear on the cheek

Is a drop of emotions

Going both ways

Pure and untainted

For the life that is ending.

Like a meteor

It brings hope

Coupled with a yearning

Born out of a purpose

One moment but not in a flash

Nurtured and brought forth

By class love.

Because every time one gazes

At the dark heavens

The brilliance of your struggle

Is awaited and yearned for

By everyone who stands like you

In the name of the oppressed.

And every time the storm comes

Every time darkness arises

Every time one is gripped

By angst and fear

Every time life is snuffed out

By the executioner

The meteor appears again

Renewed and strong

Fresh and daring

Sparked and burning

To whisper

To our heart and mind

To our breath and spirit

Our consciousness

The meteor that had come before us

Whose name is

Marie Liliosa Hilao.

-Ibarra Banaag / Salin sa Ingles ni D. Borjal

April 25, 2022

Dalawang tula sa Araw ng Kababaihan

1. BABAE AKO

Ni Bibeth Orteza

Babae ako.

Nagdalaga at nagkaisip,

panahon pa ng pasador.

Babae ako.

Breast cancer survivor,

magla-labingwalong taon.

Babae ako.

Anak ng matapang na Waray

na nagturo sa aking lumaban.

Babae ako.

Manugang ng tagapagtaguyod ng awit

at kalayaan sa pamamahayag.

Babae ako.

Kasal sa lalaking tapat at nanindigan,

hindi nagmahal sa suso ko lang.

Babae ako.

Palaban, militante.

Sana, all.

– International Women’s Day

March 8, 2022

2. SA NGALAN NG IMORTALIDAD -INA

Ni Ibarra Banaag

Sadya, mahaba ang buhay ng mga babae,

Marahil dahil sisidlan ng dangal at binhi,

Tahanan ng nabubuong hininga at buhay,

Duyan ng natutulog na bunso o panganay.

Buong tikas na kalong-kalong ang bigat,

Salo ng yaring balakang ang manas-balat,

Pinagpala ng bahay-bata at talimpusod,

Nagkakanlong sa kumikislot na sandugo.

Sakaling pumulandit itong sangalang-tubig,

Bugtong ng siyam na buwan panghaharana,

Tagos sa sinapupunan ng Inang nagbataris,

Buntong hininga ng matagumpay na pagtitiis.

At tinapos ng hilab at diliryo mga buwan,

Tanging lukso ng dugo nagpakilala sa tanan,

Ang syensya ng pusong ginupit sa palahaw,

Bumangon kang taas ang noo sa karaniwan.

Sa kurlong na namamayani ang yabangan,

Babae ang namumukod-tanging huwaran,

Sa likuran ng pinagpipitagang mga lalaki,

Isang Ina ang humuhulma ng mga bayani.

Mayo 12, 2021